Doğalgaz ve elektrikli ısıtıcıların kullanımının artması ile bitme noktasına gelen sobacılık mesleğinin son temsilcileri, Eskişehir Sobacılar ve Kireççiler çarşısında ayakta durmaya çalışıyor.
Türkiye’de, üretilen sobaları ile ünlü Eskişehir’deki ustalar, gerek eleman yetişmemesi ve gerekse diğer ısıtıcıların revaçta olması sebebi ile büyük sıkıntılar yaşıyor. Meslekde 50 yıldan bu yana, eski adı ile Sobacılar ve Kireççiler çarşısında sobacılık yapan Mustafa Durali (65), mesleğin bitmek üzere olduğunu, usta yetişmemesi sebebiyle kendisinin ardından bu işi sürdürecek kimsenin bulunmadığını dile getirirken, gençlerin soba yapımı gibi zanaatlara yönelmemesinden yakındı. Soba ustası Durali, ortaokulu bırakmasının ardından sobacılık mesleğine başladığını söylerken “İlkokuldan beri sobacılık mesleği ile uğraşıyoruz. Ortaokulu bitirdik, okumadık bu iş ile uğraşmaya başladık. Zamanında çiğden dükkanı satın aldık. Birader ile beraber bu işe girdik. Mesleği dayılarımızın yanında öğrendik” diye konuştu.
30-40 sene önce sobacılık revaçtaydı
Usta Durali, 30-40 sene önce sobacılık revaçta olduğunu belirtirken, “Doğalgaz yoktu. Doğalgaz çıktıktan sonra bizim işlerimiz günden güne ağırlaştı. Artık sobacılık işi yılda 2-3 aya düştü. Biz de tabi öz mesleğimiz olduğu için bırakamıyoruz. Bunun yanında yan işlere yöneldik bakır işleri, ağaç işleri, çömlek gibi ürünleri dükkanı kapatmamak için satmaya başladık. Bunların imalatını yapmıyoruz alıp-satıyoruz” dedi.
“A’dan Z’ye kendimiz yapıyoruz”
Sobaların imalatını A’dan Z’ye kendilerinin yaptığını anlatan soba ustası Durali, “Soba yine de kullanılıyor bazı evlerde, tabii ki tamamen bitmiş değil. Sobalarımız el işçiliği, kendi işçiliğimiz kendi imalatımız. Ustalarımız var onlar sobaları A’dan Z’ye yapıyor. Soba yapımı bir zanaattır. Herkesin yapacağı bir iş değil. Bir sobanın yapımı 1 hafta kadar sürüyor. Ama fazla sayıda yapacaksan yıl içerisine bölersin. Bu çarşıda aşağı yukarı 40-50 tane sobacı vardı, şimdi 3 tane sobacı kaldı. Kimisi yaşlandı, kimisi işlerin zayıflamasından dolayı dükkanını kapattı. Arkasından da çocukları bu işi yapmadıkları için işlerini devam ettiren olmadı. Eleman da yetişmiyor. Gençler eline çekici alıp da çalışmak istemiyor, okuyup mühendis olmayı hedefliyor.Benden sonra da yok yapacak adam. Ben de sonra sonlanıyor bu iş. Biz de yapamayacak hale geldiğimizde bizim işte biter” şeklinde konuştu.
Mustafa Durali, sobanın verdiği tadı hiçbir şeyin vermediğini anlatarak şunları söyledi;
“Kovalı sobalar ısınma amaçlı kullanılır, kuzineyi ise içerisinde ekmek, börek pişirmek için ve ısınmak için kullanırsın. Eski ve yeni sobalar arasında şekil dışında çok bir farklılık yok. Biraz emayesi değişiyor, nikelajı değişiyor güzelleştirecek şeyler yapılıyor üzerine. Sobalarımızın her parçası yerli üretim.”
